Những tên tỉnh từ thơi vua Minh Mạnh biến mất

1. Các hoàng tử triều Nguyễn khi đến 15 tuổi thì nhận được Sách phong, được phong tước, được lập phủ và bắt đầu được hưởng bổng lộc theo tước vị. 

2. Vào năm Minh Mạng thứ 12 (1831) ,nhà vua đã thực hiện cải cách chế độ quân chủ theo hướng tập trung quyền lực ,đổi trấn thành tỉnh ,xóa bỏ chức Tổng trấn Bắc thành và tổng trấn Gia Định thành và việc phong tước cho các hoàng tử cũng gắn liền với tên một số tỉnh, huyện. Ngày nay khi có dịp xem lại Nguyễn Phúc Tộc thế phả ,tôi mới thấy rõ điều này. Ví dụ như: 
Các hoàng tử là anh,em của vua Gia Long hoặc em của vua Minh Mạng:
- Tương Dương quận vương Nguyễn Phúc Hạo.
- Hải Đông quận vương Nguyễn Phúc Đồng.
- Kiến An Vương Nguyễn Phúc Đài.
- An Biên Quận Vương (NP Mân).
- Diên Khánh vương (NP Tấn).
- Điện Bàn Công (NP Phổ).
- Quảng Uy Công (NP Quân), - Thường Tín Quận Vương (NP Cự)...

Các hoàng tử con của vua Minh Mạng:
- Thọ Xuân vương NP Miên Định .
- Ninh Thuận quận vương NP Miên Nghi. 
- Phù Mỹ quận công NP Miên Phú.
- Hàm Thuận công NP Miên Thủ.
- Quỳ Châu quận công NP Miên Liên. 
- Hoằng Hóa Quận vương NP Miên Triện.
- Hoài Đức quận vương NP Miên Lâm.
- Quảng Ninh quận vương (Miên Mật).
-Tĩnh Gia Công (Miên Sạ). -Quế Sơn quận công (Miên Ngô).
- Duy Xuyên quận công  (Miên Tiệp).
- Nam Sách quận công (Miên Ổn). 
- Hậu Lộc quận công (Miên Thích).
- Phù Cát quận công (Miên Thân).
- Cẩm Xuyên quận vương (Miên Ký).
-Tuy An quận công (Miên Hiệp)...
- Ba Xuyên quận công (Miên Túc).
- Kiến Tường Công (Miên Quan).
- Tây Ninh Quận công (Miên Thể).
- Tân An quận công (Miên Bảo).
- Kiến Phong quận công (Miên Hoan).
- An Xuyên Vương (Miên Bàng).
- Đặc biệt là những vùng đất ở miền biên viễn mới xin được nội thuộc như Trấn Man (Miên Tích), Trấn Tĩnh (Miên Dần), Trấn Định (Miên Miêu),Trấn Biên (Miên Thanh) cũng được vua Minh Mạng sách phong cho các Hoàng tử.

3.Các hoàng tử nhận được  tước phong, được hưởng bổng lộc còn việc kiến địa chỉ là trên danh nghĩa chứ tỉnh thì đã có quan tổng đốc (tỉnh lớn) hay tuần vũ (tỉnh nhỏ) trông coi.

4.Các công chúa hầu như chỉ được đặt tên chứ không được sách phong tước và tên đất như các hoàng tử. 

5. Việc sách phong hoàng tử gắn với tên huyện hình như chỉ diễn ra dưới triều vua Minh Mạng chứ các hoàng tử con của vua Thiệu Trị thì chỉ được phong tước chứ không gắn với tên huyện, tỉnh như triều vua Minh Mạng.Vua Minh Mạng có 78 hoàng tử nhưng chỉ có gần 30 hoàng tử nhận tên sách phong gắn liền với tên huyện, tỉnh. 

6.Đặc biệt là tước phong của các ông hoàng như Ba Xuyên, Kiến Tường, Tây Ninh,Tân An, Kiến Phong, An Xuyên đã được đặt làm tên cho một số tỉnh mới được thành lập ở Miền Nam thời VNCH.
Ngày nay đọc lại tên phủ của các ông hoàng, có lẽ ai trong chúng ta cũng có đôi chút tự hào khi nhận ra tên của nhiều tỉnh ,huyện rất đỗi thân quen và cảm phục Vua Minh Mạng, vị vua tài đức của Triều Nguyễn .

PS : Bài viết này tham khảo tư liệu từ nguồn Từ điển Triều Nguyễn của tác giả Võ Hương An và Nguyễn Phúc Tộc thế phả.